In 2016 publiceerde The New York Times een artikel waarin het geheim van goed presterende teams werd ontrafeld. De journalisten baseerden zich op Project Aristotle waarbij een onderzoeksgroep binnen Google twee jaar lang meer dan 180 teams bestudeerde en ontelbare interviews afnam van teamleden. Met stip op 1 stond psychologische veiligheid.
Over het belang van psychologische veiligheid schreven we al eerder. Waar we het vandaag met jou over willen hebben is de link met moedige dialogen in een team.
Stilte is het verschil tussen niks zeggen en alles al gezegd hebben.
Herman De Coninck
Dagelijks merken wij dat er bij vrijwel alle teams (toch die teams die een beroep doen op ons 😉) kreukels komen in de samenwerking. Die kreukels zijn vaak het gevolg van de angst om te zeggen waar het op staat en van het onvermogen om moedige gesprekken te voeren: zeggen wat gezegd moet worden vanuit verbinding. En altijd, maar dan ook altijd, vertrekt dat zwijgen of die oppervlakkige ‘dialoog’ vanuit goede bedoelingen. De ander niet willen kwetsen, bang zijn voor het verstoren van de harmonie (de kunstmatige variant dan want er is zoveel dat onuitgesproken tussen mensen hangt, dat de sfeer er om te snijden is, maar hey, beter kunstmatige harmonie dan helemaal geen toch?!), graag als iemand gezien willen worden met wie het makkelijk samenwerken is, niet de zondebok willen worden, niet goed weten hoe het aan te pakken, …
Een van onze sterkste wapens is de dialoog.
Nelson Mandela
De dialoog is een van de belangrijkste instrumenten die teams ter beschikking hebben om moeiteloos samen te werken. Kwalitatieve dialogen creëren ruimte om constructief te praten over doelstellingen, knelpunten en mogelijkheden. Om verschillen te erkennen en de onderliggende redenen daarvoor te onderzoeken. Om verschillen te overbruggen en te benutten en zo samen te komen tot nieuwe aanpakken en oplossingen voor complexe problemen.
Wij zien 4 soorten dialogen in teams. Otto Schärmer noemt dat ‘the 4 fields of conversation’
In het vrijblijvende gesprek tasten teamleden elkaar af, delen algemeenheden, blijven beleefd en aan de oppervlakte. Ze kiezen de topics waarover ze spreken voorzichtig uit om aan de sociale norm te voldoen. Ze luisteren om wat ze al weten, de eigen meningen en oordelen bevestigd te zien. Wat gezegd wordt staat als monologen naast elkaar en wordt ook als dusdanig gerespecteerd. Vaak domineren enkele teamleden het gesprek terwijl de rest wel gedachten heeft over wat gezegd wordt maar deze niet delen. Vrijblijvende gesprekken verwikkelen niet en leiden nog niet tot afstemmen. Teams die niet voorbij dit soort gesprekken geraken, gaan spanningen en conflicten uit de weg en wat onder de waterlijn sluimert komt niet naar boven.
Dat vraagt immers om veiligheid zodat elkeen kan zeggen wat gezegd moet worden. Wij geloven in de kracht van de check in en het maken van afspraken over hoe we met elkaar gaan dialogeren, het verlagen van de waterlijn, elkaar beter leren kennen als mens en niet alleen als collega. Wij bieden je onze versie aan om Regels voor de dialoog op te stellen bij het begin van een bijeenkomst.
In schurende gesprekken ontstaat er debat en discussie. Dat is niet verkeerd, ja zelfs noodzakelijk: het is belangrijk dat alle meningen aan bod kunnen komen, dat (vermeende) tegenstellingen zichtbaar worden om vervolgens te bepalen waar je als team voor kiest. Alleen leidt dit bij heel wat teams tot verhitte discussies waarin teamleden op hun standpunten gaan staan en er niet meer vanaf te brengen zijn. Vaak wordt er enkel naar elkaar geluisterd om wat de ander zegt te weerleggen. Argumenten en tegenargumenten worden over en weer gegooid. Verschillen worden benadrukt. De stillere onder de teamleden kruipen helemaal weg, maken zich onzichtbaar. Ze haken af zonder dit te laten blijken: fysiek aanwezig, nothing more. Laat de kemphanen het maar onder elkaar uitvechten en maak me wakker als er een beslissing is. Zoiets. De vergadering als arena. Herkenbaar? Ongetwijfeld… Gevolg: meetings waaruit de laatste morzel energie wordt gezogen, die langer duren dan nodig, waar mensen met slepende voeten naartoe komen en waar sommigen zichzelf al op voorhand hebben ‘uit’ gezet.
Alles is al eens gezegd; maar doordat niemand luistert, moet men altijd opnieuw beginnen.
André Gide
Om van win-loose naar win-win te gaan, heeft het schurende gesprek nood aan duidelijke formats. Hoe achterhalen we welke standpunten er leven? Hoe zorgen we dat we ieders inbreng krijgen? Hoe gaan we tot een besluit komen? Deep Democracy levert hier prachtige werkvormen voor aan. Zo wordt er wat orde in de arena gebracht en zullen ook de afwijkende of stillere stemmen een kans kunnen krijgen om zich te laten horen. Want er zit vaak heel veel wijsheid bij de minderheid en bij wie zich niet spontaan laat horen.
Om te komen tot de derde soort dialoog is reflectie nodig: het ophalen van inzichten zodat het lerende vermogen van individu en groep wordt gestimuleerd. Zo komen we in de verkennende dialoog terecht: pas wanneer er ruimte en bereidheid ontstaan om gezamenlijk te reflecteren op wat er aan het gebeuren is en het eigen oordeel tijdelijk op te schorten ontstaat wederzijds begrip. In zo’n verkennende dialoog gaan teamleden op zoek naar waar het echt om gaat. Waar draait het hier om? Wat is het doel? Het tempo vertraagt. Luisteren wordt belangrijker dan spreken. Echt luisteren dan, met een open hart. Om te voelen en te begrijpen wat de ander bedoelt. Dat vraagt nieuwsgierigheid en de kunst van het vragen stellen. Dat vraagt ook om vrijmoedig durven spreken. En daarvoor is, juist, psychologische veiligheid nodig. De cirkel is rond. Of toch niet helemaal.
Er is immers nog de generatieve dialoog, de kers op de taart, het nec plus ultra: samen één zijn. In zo’n dialoog slagen mensen erin om samen meer te bereiken die iemand ooit voor mogelijk hield: de kunst van het samen denken, van echte co-creatie. Onverwachte inzichten, nooit eerder geziene opties en mogelijkheden, vanuit een soort van collectieve flow. En dan hoor je mensen achteraf wel eens zeggen: ‘amai, wat is daar gebeurd? Dat was wonderlijk.’ Met een overwachte oogst aan ideeën, een nooit geziene betrokkenheid bij besluitvorming, … Het individu gaat op in de groep, het heeft geen belang wie wat zegt, het is allemaal deel van de groep en van de dialoog. Het stroomt.
Op Reconnected 2024 op 6 juni gaan twee gastsprekers aan de slag met moedige dialogen, elk op hun unieke wijze.
Frank Weijers, gepokt en gemazeld in Deep Democracy neemt je op sleeptouw in de ruimte tussen polariteiten.
Mikondootje Els Roelandt staat stil bij wat je afremt om vrijmoedig te spreken en reikt je dialoogvormen aan om te leren aanspreken en uitspreken want alleen zo haal je de lont uit het dynamiet en werk je voluit aan teamdynamiek.
Nu al een prangende (of minder prangende) vraag: we hebben spoedig weer een Mikondo-spreekuur waar je met je teamissue terecht kan. Gratis, online, voor iedereen die dat wil: 4 maart om 16u. Meedoen? stuur ons gewoon een bericht en we mailen je de teamslink door.
